ถอดบทเรียนและสร้าง Business Model อย่างไรให้รอดในศตวรรษที่ 21

เมื่อเริ่มก้าวเข้าสู่ 21st Century ก็จะพบกับโลกที่เต็มไปด้วยการ disrupt ในทุก ๆ ด้าน การเปลี่ยนแปลงในยุคนี้ทวีคูณความรวดเร็วมากกว่าโลกในยุคก่อนอย่างมหาศาล แล้วยังมีสึนามิวิกฤต Covid-19 ที่กระหน่ำถาโถมเข้ามาเร่งปฏิกิริยาการ disrupt เหล่านั้นให้เกิดขึ้นอย่างรวดเร็วฉับพลันและรุนแรงหนักหน่วงมากยิ่งขึ้น ซึ่งนับเป็นโจทย์ใหญ่ที่ท้าทายสำหรับทุกธุรกิจเลยทีเดียว

แต่สิ่งหนึ่งที่น่าสนใจและน่าติดตามในวิกฤตการณ์เช่นนี้คือ บริษัทที่ยิ่งใหญ่ในยุคนี้อย่าง Airbnb กลับสามารถสร้างแรงกระเพื่อมสั่นคลอนธุรกิจในกลุ่มอุตสาหกรรมโรงแรมได้เป็นวงกว้าง เขาอยู่รอดและปรับตัวเอาชนะคู่แข่งได้ด้วยวิธีการใด?

ซึ่งหนึ่งในกุญแจสำคัญที่ช่วยเพิ่มอัตราความอยู่รอดได้ก็คือ Business Model นั่นเอง

เจาะเทรนด์ธุรกิจในศตวรรษที่ 21

ในบทความนี้เราจะมาดูกันว่า ตัวอย่างโมเดลธุรกิจที่เกิดขึ้นใน 21st Century และสามารถตอบรับปรับตัวเข้ากับยุค Continuous Disruption ได้นั้นเป็นอย่างไร? เพื่อที่เราจะได้ถอดบทเรียนนำไปปรับใช้กับตัวเอง

1. Experience Economy

ลูกค้าในยุคนี้ ส่วนใหญ่คือลูกค้า Gen Millennials ผู้ที่ให้คุณค่า Experience มากกว่า Product เพียงอย่างเดียว ดังนั้นการที่จะดึงดูดใจลูกค้าได้ จึงต้องแสดงให้เห็นว่า กว่าจะมาเป็น Product แต่ละชิ้นได้นั้น ผ่านเรื่องราวมาอย่างไรบ้าง หรือ เราสามารถแสดงเรื่องราวที่เกี่ยวกับ Product ด้วยการให้ Experience แก่ลูกค้าได้อย่างไร เช่น Airbnb บริการห้องพักที่ไม่ได้แค่มีห้องพัก แต่มีกิจกรรมร่วมกับคน Local หรือ Host ที่สร้างความรู้สึกให้ผู้ที่เข้าพักอาศัยเป็นส่วนหนึ่งของเรื่องราวหรือ Story เหล่านั้น ซึ่งจะช่วยเติมเต็ม Experience ให้กับลูกค้าได้ดียิ่งขึ้น

2. Friction-Free Economy‍

โลกยุคใหม่ที่แรงงาน ข้อมูลความรู้ และเงินทุน สามารถเคลื่อนย้ายได้อย่างง่ายดายและอิสระเสรี ทำให้บริษัทแทบจะไม่ต้องเป็นเจ้าของทุนทางกายภาพใด ๆ เลย (Physical Capital) อย่างพวกเครื่องจักรการผลิต, Warehouse ต่าง ๆ ตัวอย่างเช่น Apple บริษัทที่มีมูลค่ามากที่สุดในโลก ใช้ Business Model ที่พึ่งพาการบริหารจัดการ Logistics and supply chain เพื่อ source ส่วนประกอบต่าง ๆ ในการทำผลิตภัณฑ์ของตนเอง นอกจากทุนทางกายภาพแล้ว เรื่องของแรงงาน หรือ Human Capital ก็เช่นกัน ที่บริษัทสามารถใช้โมเดลในการบริหารจัดการได้อิสระมากขึ้น จึงเกิดศัพท์คำว่า Gig Economy หรือ ระบบเศรษฐกิจที่มีการทำงานเป็นครั้งคราวขึ้นมาในปัจจุบัน

3. Lazy Economy‍

เชื่อว่าทุกวันนี้ หลายคนมีการใช้ชีวิตประจำวันที่ค่อนข้างเร่งรีบและยุ่งเหยิงมาก บางคนทำงานมากกว่าหนึ่งงาน จึงทำให้อะไรก็ตามที่จะสามารถอำนวยความสะดวกในชีวิตประจำวันได้ กลายเป็นเรื่องที่จำเป็นและมี Value ต่อลูกค้าเป็นอย่างมาก เนื่องจากสามาถช่วยแบ่งเบาและผ่อนภาระต่าง ๆ ในชีวิตให้สะดวกสบายและง่ายขึ้น ปัจจุบันจึงมี Business Model ที่ตอบสนองความต้องการในลักษณะนี้ค่อนข้างมากและแพร่หลาย อย่างเช่น บริการส่งอาหารตรงถึงถือ หรือ บริการผู้ช่วยจัดการธุระต่าง ๆ เป็นต้น

4. Create a Meeting Point‍

ต่อเนื่องจากข้อที่แล้ว เรื่องวิถีชีวิตคนยุคใหม่ที่มีความเร่งรีบ จึงมีความต้องการที่จะแก้ไขปัญหาต่าง ๆ หรือหาทางออกได้อย่างรวดเร็ว ทำให้เกิด Business Model จำพวก Online platform หรือเว็บไซต์ออนไลน์ที่ทำหน้าที่รวบรวม Solution ไว้ในให้ครบจบที่เดียว หรือ เป็นสะพานเชื่อมต่อระหว่างผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย เช่น เว็บไซต์ที่จัดการทุกเรื่องเกี่ยวกับการรับเหมาก่อสร้างได้จบในที่เดียว

หลังจากที่เราได้เห็นตัวอย่าง 21st Century Business Model ไปแล้ว และได้ไอเดียเพื่อลองนำมาปรับใช้กับธุรกิจของตัวเองแล้ว ทีนี้เราลองมาดูกันว่า ในการที่จะลงมือสร้าง Business Model ที่ innovative จริง ๆ และไม่เหมือนใคร เราจะมีวิธีสร้าง Business Model ที่จะอยู่รอดและชนะคู่แข่งในยุคนี้ได้อย่างไร?

หยุดความคิดเดิม ๆ ด้วยการเริ่มต้น Reframing Your Beliefs

เริ่มต้นจากการเปลี่ยนความคิดใหม่ ด้วยการออกจากกรอบความคิดเดิม ๆ สิ่งที่เคยคิดและสิ่งที่เป็นมานานของอุตสาหกรรมหรือตลาดนั้น ๆ แล้วเริ่ม step ดังต่อไปนี้ เพื่อที่จะสร้าง Business Model ที่ disrupt ตลาดได้

1. ระบุ Business Model ที่ยึดครองอุตสาหกรรมของคุณมาเป็นเวลานาน: เพื่อดูว่าแท้จริงแล้วภายใต้ Business Model นั้น ๆ มีความเชื่อ หรือ long-held beliefs อะไรบ้าง 
2. แตกย่อยและ structure ความเชื่อ หรือ long-held beliefs เหล่านั้นออกเป็นส่วนย่อย ๆ: เพื่อตรวจสอบเพิ่มเติมในรายละเอียด เช่น ทำไม player ใน banking industry ถึงเชื่อว่าลูกค้าชอบการ automate 
3. ลองนำความเชื่อ หรือ long-held beliefs เหล่านั้นมาคิดกลับด้าน: เมื่อทำแบบนั้นแล้ว คุณอาจจะพบ hypothesis ใหม่ ๆ ที่ไม่เคยมีมาก่อนในอุตสาหกรรมของคุณ เช่น อาจจะเป็นคำถามคิดกลับด้านที่ว่า “ถ้าลูกค้าไม่อยากจะเป็นเจ้าของ Cloud Computing Platforms เอง เราจะทำเป็น service แทนได้หรือไม่” คำถามแบบนี้ก็จะนำไปสู่โมเดลลักษณะใหม่ ๆ และโมเดลธุรกิจที่เจ๋ง ๆ อย่างที่ Amazon Web Services ทำ
4. ทดสอบ new model ของคุณ: ลองทดสอบ new model ที่ได้จากข้อสาม โดยหาโมเดลอ้างอิงจากอุตสาหกรรมอื่น ๆ เช่น Airbnb model เป็นแรงบ้นดาลใจให้ Uber ซึ่งอยู่ต่างอุตสาหกรรมกัน‍
5. Translate new model ของคุณให้กลายเป็น The industry’s new business model: ปรับ new model ที่ได้มาให้มีความเหมาะสมยิ่งขึ้นกับ context ในอุตสาหกรรมนั้น ๆ รวมถึงวางแผนการ transition เพื่อให้สามารถนำลงไป implementation ได้จริง แล้วจะได้มาซึ่ง New Disruptive Business Model ในอุตสาหกรรมของคุณ

ทั้งหมดนี้เป็นเพียงตัวอย่างเล็ก ๆ ที่จะทำให้คุณมีไอเดีย สามารถสร้าง Business Model ที่อยู่รอดและชนะได้ในโลกที่เกิดปรากฏการณ์ Continuous Disruption แบบนี้ แต่สิ่งสำคัญที่สุดที่คุณต้องมีก่อนสิ่งอื่นสิ่งใดเลย คือ มุมมอง และ Mindset ความกล้าที่จะเปลี่ยนแปลงของคุณเอง เพราะไม่ว่าจะเป็นธุรกิจเล็กหรือใหญ่ การ disrupt มากมายเหล่านี้เกิดกับทุก ๆ คน และแท้จริงแล้ว ก็ทำให้เกิดโอกาสในโลกธุรกิจมากมายกว่ายุคก่อน ๆ ที่ผ่านมาเช่นกัน ทั้งการเปิดรับกับไอเดียใหม่ ๆ ของตลาด barrier to entry ที่น้อยลง เป็นต้น

แต่ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับว่าคุณ.. กล้าที่จะเปลี่ยนแปลง กล้าที่จะลองคิดใหม่ หรือ กล้าที่จะลองทำใหม่มากน้อยเพียงใด เพราะบางทีมันอาจจะต้องเปลี่ยนสิ่งที่เคยเป็นความยิ่งใหญ่ในอดีตที่ผ่านมา

สำหรับใครที่อยากเรียนรู้ skills ในการปรับเปลี่ยนองค์กรเพื่อเตรียมรับมือกับวิกฤตการณ์ Continuous Disruption ในทศวรรษที่ 21 นี้ ห้ามพลาด! โปรแกรม CXO - Chief Exponential Officer หลักสูตรเพื่อการ Transform ผู้นำและองค์กรให้อยู่รอดในยุค Continuous Disruption โดย คุณกระทิง พูนผล อ่านรายละเอียด คลิก https://www.disruptignite.com

#CXO #TheNextCXO

ขอขอบคุณข้อมูลจาก:

Ben Popken, ‘Apple is now worth $2 trillion, making it the most valuable company in the world’, 2020, https://www.nbcnews.com/business/business-news/apple-now-worth-2-trillion-making-it-most-valuable-company-n1237287 (Access 7 January 2021)

https://www.mckinsey.com/business-functions/strategy-and-corporate-finance/our-insights/disrupting-beliefs-a-new-approach-to-business-model-innovation

https://fortune.com/2015/10/22/the-21st-century-corporation-new-business-models/

https://www.entrepreneur.com/article/296978